وصیت مولانا
شما را وصيت مي کنم به ترس از خدا در نهان و عيان
و اندک خوردن و اندک خفتن و اندک گفتن و
کناره گرفتن از جرم و جريت ها و مواظبت بر روزه
و نماز برپا داشتن و فرونهادن هواهاي شيطاني
و خواهشهاي نفساني و شکيبايي بردرشتي مردمان
و دوري گزيدن از همنشيني با احمقان و نابخردان و سنگدلان
و پرداختن به همنشيني با نيکان و بزرگواران همانا بهترين
مردم کسي است که براي مردم مفيد باشد و بهترين گفتار کوتاه
و گزيده است و ستايش از آن خداوند يگانه است.
هی مزنیدش (غزلی از مولانا)
جان منست او هی مزنیدش آن منست او هی مبریدش
آب منست او نان منست او مثل ندارد باغ امیدش
باغ و جنانش آب روانش سرخی سیبش سبزی بیدش
متصلست او معتدلست او شمع دلست او پیش کشیدش
هر که ز غوغا وز سر سودا سر کشد این جا سر ببریدش
هر که ز صهبا آرد صفرا کاسه سکبا پیش نهیدش
عام بیاید خاص کنیدش خام بیاید هم بپزیدش
نک شه هادی زان سوی وادی جانب شادی داد نویدش
داد زکاتی آب حیاتی شاخ نباتی تا به مزیدش
باده چو خورد او خامش کرد او زحمت برد او تا طلبیدش
طرب منم
غزلی از مولانا
من طربم طرب منم زهره زند نوای من
عشق چو مست و خوش شود بیخود و کش مکش شود
ناز مرا به جان کشد بر رخ من نشان کشد
من سر خود گرفته ام من ز وجود رفته ام
آه که روز دیر شد آهوی لطف شیر شد
یار برفت و ماند دل شب همه شب در آب و گل
تا که صبوح دم زند شمس فلک علم زند
باز شود دکان گل ناز کنند جزو و کل
ساقی جان خوبرو باده دهد سبو سبو
بهر خدای ساقیا آن قدح شگرف را
گفت که باده دادمش در د و جهان نهادمش
پیر کنون ز دست شد سخت خراب و مست شد
ساقی آدمی کشم گر بکشد مرا خوشم
باده تویی سبو منم آب تویی و جو منم
از کف خویش جسته ام در تک خم نشسته ام
شمس حقی که نور او از تبریز تیغ زد
عشق میان عاشقان شیوه کند برای من
فاش کند چو بی دلان بر همگان هوای من
چرخ فلک حسد برد ز آنچ کند به جای من
ذره به ذره می زند دبدبه فنای من
دلبر و یار سیر شد از سخن و دعای من
تلخ و خمار می طپم تا به صبوح وای من
باز چو سرو تر شود پشت خم دوتای من
نای عراق با دهل شرح دهد ثنای من
تا سر و پای گم کند زاهد مرتضای من
بر کف پیر من بنه از جهت رضای من
بال و پری گشادمش از صفت صفای من
نیست در آن صفت که او گوید نکته های من
راح بو د عطای او روح بود سخای من
مست میان کو منم ساقی من سقای من
تا همگی خدا بود حاکم و کدخدای من
غرقه نور او شد این شعشعه ضیای من
راه عشق
غزلی از اوحدی مراغه ای
هر که صید او شود با دیگری کارش نباشد
وانکه داغ او گرفت از بندگی عارش نباشد
نیست عیبی اندرین گوهر،ولیکن من شکستش
می‌کنم، تاهیچ کس جز من خریدارش نباشد
طالب مقصو د را از در نشاید باز گشتن
آستان را بوسه باید داد، اگر بارش نباشد
دوستان گویند: کز دردش به غایت می گدازی
چون کند بیچاره رنجوری؟ که تیمارش نباشد
هر که عاشق باشد او را، می‌نپندارم، که در دل
حرقتی، یا رقتی در چشم بیدارش نباشد
عشق و مستوری بهم دورند و راه پاکبازی
آن کسی آسان رود کین شیشه در بارش نباشد
در خرابات امشبم رندی به مستی دید و گفتا:
این چنین صوفی، عجب دارم، که زنارش نباشد
فکرتم هر لحظه میگوید که: جان در پایش افشان
کا ر جان سهلست، می‌ترسم سزاوارش نباشد
گر مسلمانی، نگه کن در گرفتاران به رحمت
کافرست آن کس که رحمی برگرفتارش نباشد
راه عشق و سرّ درد و وصف مهر ماهرویان
هر کسی گوید، ولی این ناله‌ی زارش نباشد
اوحدی امیدوار تست و دارد چشم یاری
گر تو یار او نباشی، هیچ کس یارش نباشد
حـسـيـن بـن منصور حلاج
اصلا اهل بيضاء از توابع شيراز است ولى در عراق رشد و نـمـا يـافـتـه اسـت .
حـلاج از جـنجالى ترين عرفاى دوره اسلامى است . شطحيات فراوان گـفـتـه
اسـت . بـه كـفـر و ارتداد و ادعاى خدائى متهم شد،فقها تكفيرش كردند و در
زمان مـقـتـدر عـباسى به دار آويخته شد. خود عرفا او را به افشاى اسرار متهم
مى كنند. حافظ مى گويد:
گفت آن يار كزو گشت سردار بلند
جرمش آن بود كه اسرار هويدا مى كرد.
بـعـضـى او را مـردى شـعـبـده بـاز مى دانند. خود عرفا او را تبرئه مى كنند و
مى گويند سخنان او و بايزيد كه بوى كفر مى دهد در حال سكر و بى خودى
بوده است .عـرفـا از او بـه عـنـوان ((شـهـيـد)) يـاد مـى كـنـنـد. حـلاج در سال
306 يا 309 به دار آويخته شد.
کاروانی از شعر
اين شعر از يغماي جندقي است.
ما خراب از مي و خمخانه ز مي آبادست
ناصح از باده سخن كن كه نصيحت باد است
گوش اگر گوش تو و ناله اگر ناله من
آنچه البته به جايي نرسد فرياد است
شاعري ‹ توفيق › نام عبادتهاي ما را اينگونه بيان مي كند.
ما كز پي سد ّ جوع هرگز در خانه خود غذا نداريم
خوب است كه روزه اي بگيريم منّت به سر خدا گذاريم
اين بيت دلپذير از مير مشتاق است.
فلك سرسبزت ار سازد مريد بيد مجنون شو
كه هرچند او ترقّي مي كند سر بر زمين دارد
آب كم جو...
هر چه رویید از پی محتاج رُست تا بیــــــابد طالب چیزی که جست
هر کجا دردی دوا آنجـــــــــا رود هر کجا فقری ،نوا آنجــــا رود
هر کجا مشکل ،جواب آنجا رود هر کجا کشتی است ،آب آنجا رود
آب کم جو تشنگی آور به دست تا بجوشد آبت ا ز بالا و پست
مولانا
‹ عطار نيشابوري › مقايسه اي اجمالي بين شيطان و انسان بي نماز انجام داده
است و چنين بيان مي كند.
شيطان كه رانده گشت بجز يك گناه نكرد
خود را براي سجده آدم رضا نكرد
شيطان هزار مرتبه بهتر ز بي نمـــــــاز
او سجده را بر آدم و اين بر خدا نكرد
اين رباعي از فرخي يزدي است
زين محبس تنگ در گشودم ، رفتم
زنجير ستم پاره نمودم ، رفتم
بي چيز و گرسنه و تهيدست و فقير
زان سان كه نخست آمده بودم، رفتم
شاعري به نام ‹ نعمت اله كرماني › تفاوت بين شريعت و طريقت و حقيقت
را اينگونه به تصوير كشيده است.
دانستن علم دين شريعت باشد چون در عمل آوري طريقت باشد
گر علم و عمل جمع كني با اخلاص از بهر رضاي حق ، حقيقت باشد
يك رباعي از بابا افضل كاشاني
بد اصل گدا كه خواجه گردد نه نكوست
مغرور شو د ، نداند از دشمن دوست
گر دايره كـــــــوزه ز گوهر سازند
از كوزه همان برون تراود كه در اوست
حکایت سلطان محمود و پیر خارکش
روزی سلطان محمود برای شکار با لشگریان خود از شهر بیرون رفت در اثر حادثه ای
از لشگریان خود کناره گرفت در راه پیر مرد خارکشی را دید که پشته خارش از خر
بیفتادو پیر مرد متحیّر مانده بود.
دید محمودش چنان درمانده خار او اوفتاده و خر مانده
سلطان محمود به پیر مرد خارکش گفت: مایلی تا یاری ات کنم تا بار را بر پشت
خر بگذاری پیر مرد گفت:
گر مرا یاری کنی چه بود ازآن می کنم سود و ترا نبود زیان
سلطان محمود پیاده شد و بار را بر پشت خر گذاشت و زود خود را به لشگرگاه
رساند در ضمن به لشگریانش سپرد که پیر مرد خارکشی با خر به این سوی می آید
راه را بر او ببندید تا ناچار روی مرا ببیند لشگریانش چنین کردند.
لشگرش بر پیر بگرفتند راه ره نماند آن پیر را جز پیش شاه
گر چه می ترسید چتر شاه دید هم به سوی شاه رفتن راه دید
وقتی سایبان شاهی را دید چاره ای ندید که به سوی شاه برود.
وقتی به حضور شاه رسید خجلت زده و پشیمان گفت:
گفت یارب با که گویم حال خویش کرده ام محمود را حمّال خویش
سلطان محمود گفت :پیر مرد چه تقاضایی داری؟ پیر مرد گفت تو بهتر از من از
حال من واقفی ،پیر مردی ام عیالوار و کارم خارکشی است تا از این طریق
امورات زندگی ام را بگذرانم « می توانی گر مرا نانی دهی »
سلطان گفت : خار را به چه بهایی می فروشی من خریدارم پیر مرد گفت :
کمتر از ده کیسه زر نمی فروشم « کم بنفروشم ز ده همیان زر «»
لشگریانش خشمگین شدند و گفتند : ای پیر مرد این خار به دو جو نمی ارزد
و ارزش چندانی ندارد.پیر مرد گفت: اگر چه این خارست و ارزش چندانی ندارد
اما چون پادشاه دست بر این خار نهاد و خریدار آن شد به صد جان بها یافت.
گرچه خاری است کارزان ارزد این
چون ز دست اوست صد جان ارزد این
منطق الطیر عطار
صاحبان دل
صاحب دل چهار کس اند:
زاهد است که دل او به شوق خسته.
خائف است که دل او به اشک شسته.!
مرید است که دل او به خدمت کمر بسته !
و محب است که دل او به حضرت پیوسته..
ابوسعید ابوالخیر
کاروانی از شعر
کار جهان تمام شدنی نیست.
کار جهان تمامی هرگز نمی پذیرد
پیش از تمامی عمر خود را تمام گردان
***
یک رباعی زیبا
امروز ندانم به چه دست آمده ای
کز اول بامداد مست آمده ای
گر خون دلم خوری ز دستت ندهم
زیرا که به خون دل به دست آمده ای
***
سعدی معتقد است که دریای محبت کرانی ندارد و دایما متلاطم است
سعدیا کشتی از این موج به در نتوان برد
که نه بحری است محبت که کرانی دارد
قریب به این مضمون شعری است از صغیر اصفهانی:
یاران ره عشق منزل ندارد وین بحر موّاج ساحل ندارد
***
بیتی از ملا ساطع :
مرا از شمع شد این نکته روشن که گرمی های این مردم زبانی است
***
هلالی:
به درد خوی گرفتم دوا نمی خواهم همیشه در دل من درد بی دوای تو باد
***
از« غزالی مشهدی» فقط ملک رسوایی به جا مانده است.
نه مجنون در بساط عاشقی نی کوهکن مانده
همه رفتند و و اکنون ملک رسوایی به من مانده
***
محمود قاجار:
آتش عشق عجب آتش غافل سوزی است
خبرم می کند و بی خبرم می سوزد
***
حافظ:
هزار نقش برآید ز کلک صنع و یکی
به دلپذیری نقش نگار ما نرسد
***
شرر بیگدلی:
خار گنه در قدم ،قامتم از جرم خم
راه قیامت به پیش ،بار امانت به دوش
***
فروغی بسطامی:
گر به کیش تو گناه است محبت ترسم
که جهان را به صف حشر گنهکار آرند
***
سخنان شیخ ابوالحسن خرقانی
خدای را آنجا دیدم که خود را ندیدم .
***
سفر پنج است :
اول به پای
دوم به دل
سوم به همت
چهارم به دیدار
پنجم در فنای نفس .
***
چون نیستی خویش به وی دهی
او نیز هستی خویش به تو دهد .
***
آن کس که نماز کند و روزه دارد
به خلق نزدیک بود
و آن کسی که فکرت کند به خدای.
***
عافیت در تنهائی یافتم
و سلامت در خاموشی .
***
تبادل
لینک هوشمند